Pg. 37-39 Besproeiingsbeginsels by Lietsjiebome

Waar die normale reenvalpatroon seisoenaal en wisselvallig is, is aanvullende besproeiing waarskynlik die belangrikste bestuursvereiste vir subtropiese vrugtebome in Suid-Afrika. In die praktyk word korrekte besproeiing op plase egter dikwels verwaarloos. Dit kan toegeskryf word aan · drie hoofredes:

• Baie produsente is onbekend met die spesifieke fisiologiese waterbehoeftes van vrugtebome en onderskat die waarde van aanvullende besproeiing.
• Produsente beset wel die belangrikheid van besproeiing, maar gee nie genoeg aandag aan die korrekte stelsel en skedulering vir die gewas nie.
• Produsente mag ook ongeerg wees oor besproeiing en eerder verkies om op die wisselvallige reenval staat te maak.

Die beginsels van waterbenutting deur vrugtebome en die besproeiingbehoeftes van die gewas vorm die basis van aanvullende besproeiing.

Ten opsigte van die oes het elke boom ‘n gereelde, spesifieke hoeveelheid water nodig vir instandhouding, groei en die produksie van vrugte van ‘n goeie gehalte. Die boom sal verwelk en ophou groei onder vogspanningstoestande. By volgehoue, spanning sal die opbrengs en vruggehalte benadeel word en die boom mag selfs permanent beskadig word.

Enige tipe grond het ‘n beperkte en spesifieke waterhouvermoe. Meer water as hierdie hoeveelheid word vermors, aangesien dit afloop of deur die grond uitloog en waardevolle voedingstowwe saamneem. Slegs ‘n klein gedeelte van die waterhoukapasiteit is vir plantwortels beskikbaar en die gedeelte wissel na gelang van die grondtekstuur. Kleigrond het dus ‘n groter hoeveelheid totale beskikbare vog (TBV) as sanderige grond, maar in laasgenoemde geval is ‘n groter persentasie van die waterhoukapasiteit aan die plantwortels beskikbaar.

Ten einde die grondwater te vervang wat deur die vrugtebome onttrek word, is kennis nodig van die TBV van die grondtipe, die effektiewe wortelsone van die gewas en die toegelate persentasie onttrekking uit die TBV voor aanvulling. Kennis van die waterbenuttingseienskappe van die gewas en die heersende weerstoestande is dan nodig om te bepaal hoe dikwels die bepaalde hoeveelheid water toegedien moet word. Nadat hierdie basiese besproeiingsvereistes
bereken is, moet die produsent ‘n besproeiingstelsel installeer wat die behoeftes van die gewas en die grond bevredig. Die stelsel moet ontwerp wees om aan die piek besproeiingsvereistes te voldoen wat in volwasse boorde of aanplantings onder maksimum verdampingstoestande sal voorkom.

Summary:

• The article addresses irrigation principles for subtropical fruit trees like litchis in South Africa, where rainfall is seasonal and inconsistent, making supplementary irrigation essential for good fruit quality and yield.
• Many producers underestimate the physiological water requirements of fruit trees and neglect the correct irrigation systems and scheduling, often relying too much on erratic rainfall.
• Understanding the tree’s water use, soil water holding capacity, effective root zone, and allowable water extraction is critical to determining irrigation needs and schedules.
• Total available water (TAW) varies by soil texture, with clay soils holding more water but sandy soils having more water available to roots.
• Irrigation volume depends on soil TAW, effective root depth, and the percentage of TAW that can be extracted without causing water stress.
• Irrigation frequency is determined by crop factors and evaporation data, accounting for seasonal variation; theoretical schedules may need to be adjusted for actual weather conditions.
• Physiological growth cycles of different fruit trees influence irrigation timing, for example, litchi trees should not be irrigated during their three coldest winter months to allow proper dormancy and flowering.
• Cloudy weather and rainfall reduce evaporation rates and irrigation needs, but only part of annual rainfall is effective for crop water uptake.
• Irrigation systems must meet peak water demands of mature trees and be suited to soil infiltration rates; various systems include high and low pressure sprinklers, micro-spray, and drip irrigation.
• Permanent under-tree systems are preferred for crops requiring frequent irrigation, such as bananas and litchis, offering uniform water distribution and labor savings.
• Overhead systems have lower efficiency, higher labor requirements, and promote disease more than under-tree systems.
• Irrigation management tools like evaporation pans and tensiometers help monitor soil moisture status to optimize irrigation timing and amount.
• Tensiometers measure soil water tension to avoid under- or over-irrigation and should be properly installed and maintained.
• For advice on irrigation system design, water supply, and management, producers should consult agricultural advisors, commercial irrigation firms, and the Department of Environmental Affairs.